Przedstawienia romskiego ubioru stylizowanego, materiały dokumentalne pochodzą ze zbioru Muzeum Kultury Romów w Warszawie.
Aż do czasów nieomal współczesnych, ikonografia poświęcona Romom, w tym ich artystyczne przedstawienia, były wykonane wyłącznie przez twórców nie-romskich. Stąd nawet jeśli są to wizerunki, portrety, sceny przedstawiające Romów utrwalane “z natury” to najczęściej jednak ich twórcy ulegają pociągającym stereotypom o egzotycznie ubranych tancerkach, wróżkach, kobietach swobodnych w obyczaju i stroju. Nie może więc dziwić wysyp wizerunków inspirowanych i stylizowanych na operową Carmen.
Znajdziemy tu m.in. obrazy malowane na płótnie i jedwabiu, grafiki i malarstwo reprodukowane w prasie i na kartach pocztowych, ilustracje książkowe, projekty kostiumów teatralnych, ale i porcelanowe figurki z Rumunii, austro-węgierskich Czech, radzieckiej Ukrainy, tekstylne lalki z Hiszpanii, czy w końcu kalkomanię na szklanej tortownicy, na której polski producent z epoki PRL-u postanowił uwiecznić parę cygańskich tancerzy flamenco. To dzieła prawie realistyczne, stosunkowo wiernie odtwarzające strój portretowanych kobiet, ale i wyobrażone, nie zawsze w dobrym guście, fantazje na temat ognistej Cyganki. Niektóre z tych wizerunków utrwalone i publikowane w milionowych nakładach, jak słynna tancerka-Gitana reklamująca francuskie (ale o globalnej rozpoznawalności) papierosy Gitanes do dziś mają olbrzymi wpływ zarówno na wyobrażenia o Romach jak i ich stereotypizację, nawet jeśli (na szczęście) nie zawsze negatywną.
Andrzej Grzymała-Kazłowski
Dofinansowano ze środków KPO. GRANTY 2024. A2.5.1: Programu wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju.
