Romowie ginęli w gettach, obozach koncentracyjnych i obozach zagłady. Jednak w przypadku polskich Romów, większość została zgładzona w doraźnych egzekucjach, w miejscach gdzie zostali schwytani, ginęli pojedynczo lub większymi grupami. Polska usiana jest mogiłami Romów zamordowanych przez Niemców w trakcie II Wojny Światowej. Nieliczne z nich są rozpoznane i godnie upamiętnione.
Jednym z takich miejsc jest mogiła Romów w lesie miejskim Duchowizna/Zakroczym. Jesienią 1944 r. załoga SS i Gestapo więzienia Fortu III. w Pomiechówku, w bestialski sposób zamordowała grupę 104 Romów. Jedynymi ofiarami znanymi z nazwiska są Stefan Zieliński – lat 26, i Bronisław Majewski – lat 32.
Dziś w miejscu kaźni znajduje się mogiła, krzyż oraz upamiętnienie z wyrytym w głazie narzutowym napisem „W ciemnym lesie ostatni krzyk Romów”. Głaz spoczywa wewnątrz ułożonej z kamieni czakry – centralnego elementu flagi romskiej – symbolu jedności Romów.
Na zdjęciach autor tekstu Andrzej Grzymała-Kazłowski.
Fot. Małgorzata Brus
